قصة الخبز والملح / من التراث العربي
(كُردي / عربي )
ترجمة : حسن خالد
*دخل رجل غريب إلى مطعم في الشام وطلب رغيف خبز أكل نصفه وترك النصف الآخر وخرج .
وفي كل يوم كان يفعل ذلك فانتبه اليه رجل شامي فسأله بكل أدب : لماذا تأكل نصف الرغيف وتترك نصفه في كل يوم ومن اين انت ؟
فقال الرجل أنا من بغداد ودرت بلادا ولم أجد من يحفظ الخبز والملح ! فأنا آكل نصف الرغيف ، ولا اجد من يستأهل أن يأكل نصفه الثاني قال له الرجل الشامي أنت اليوم معزوم عندي .
وجاء الموعد ، وكان الشامي يعيش في بيته مع أمه وابنة عمه ، التي يحبها. وعلى وشك الزواج بها وطرق البغدادي الباب ففتحت ابنة عم الشامي ففتن بها البغدادي وبعد الغداء قال البغدادي للشامي أريد أن استحلفك بالخبز والملح أن لأترد طلبي ، من الفتاة التي فتحت الباب ؟
قال : ابنة عمي !
فقال : أريد الزواج منها !
فقال الشامي هي لك.
سافر البغدادي مع عروسه ليعيشا في بغداد .
ماتت أم الشامي وفقر حاله وباع بيته ليأكل بثمنه وقلت النقود ولم يبق إلا شيء يسير فقرر أن يسافر إلى صديقه وصهره في بغداد . وحين وصل بغداد علم أن صديقه البغدادي أصبح من أغنياء بغداد ، ولديه قصر فيها فتوجه لقصره وطلب من الخادمة مقابلة صديقه فعادت الخادمة تحمل كيسا من النقود الذهبية وأعطته اياه فقال لها : أنا أريد مقابلة صديقي ورمى بكيس النقود فانفرطت الليرات الذهبية على الأرض وذهب وفي عينيه دمعة كبيرة .
واكتشف الشامي ان نقوده انتهت ولم يعد معه ثمن العودة للشام وأصبح ينام في المساجد فأتاه رجل كبير وسأله عن حاله فقال إني لا أجد قوت يومي فقال له الرجل : لما لا تعمل في التجارة وبدأ الرجل يعلمه التجارة وأسرارها والأسواق وكل شيء يفيده في عمله ، إلى أن أصبح الشامي في ثلاث سنوات من العمل الدؤوب من اثرياء بغداد ، وبنى قصرا لم تشهد بغداد مثله ..
جاءت امرأة كبيرة وطلبت من الشامي أن تعمل على خدمته في القصر مقابل معيشتها فوافق وكانت له أماً حقيقة . قالت له : إن هناك فتاة فقيرة تريد العمل معي في القصر فوافق بقلبه الطيب المعتاد ، وبدأت المرأة تزين الفتاة وتلبسها من الثياب أجملها ؛ إلى أن تعلق بها الشامي وطلب الزواج منها ، وسهلت المرأة الكبيرة له الأمور وحدد موعد الزفاف في بغداد .
دخل الرجل البغدادي قصر الرجل الشامي فقال له الشامي أتيتُ لزيارتك فبعثت خادمتك بكيس النقود وكأني متسول ! والآن ماذا تريد!
قال له البغدادي إني نظرت من شباك القصر فوجدت حالك التي أتيت بها فأرسلت لك النقود لتصلح بها حالك أمام ابنة عمك التي زوجتني اياها ، وأنت تحبها وحين وجدتُ أن كرامتك قد ابت عليك اخذ النقود ، احترت ماذا افعل من اجلك !
فهل تعلم من الرجل الكبير الذي علمك التجارة انه أبي!
والمرأة التي تخدمك في بيتك هي أمي! وأنا اليوم اتيتك لأحضر عرس أختي ! ثم أشار بيده فدخلت ابنة عم الشامي تجر في يدها طفل وطفلة واقتربت من ابن عمها الشامي وجلست عند قدميه وجاءت العروس جلست قربها وجلس الرجل البغدادي معهم فجلس الشامي معهم وأخرج البغدادي من جيبه نصف رغيف وقسمه على الجميع فأكلوه .... انه الخبز والملح !
$$$========$$========$$$
(( Çîroka : Nan û xuê))
Mirovekî nenas derbasî xwarigehekê li bajarê şamê bû û nanek xwest nîvî xwar û nîviyê din li ser meyzê hişt û çû!
Her roj ew kar dikir , karê wî bala mirovekî şamî kişand birêzdarî jê pirs kir : çima tu nîvê nan dixuî û ji dev nîvê din digerî û derdikevî?
Û tu ji ku derê yî?
Mirov got : ez ji bexdayê ez li gelek welatan geryame min kesek nedîtiye ku nan û xwê biparêze , ez nîvê nan dixum û kesekî hêja nabîmim nîvê din bixwî!
Mirovê şamî jêre go : îro tu li cem min mêvanî .
Dema sozê hat , kesê şamî li mala xwe tevî dayîk û keçapa ya jê hez dikî xwe dijîn , hindik maye bibe hevjîna wî...
Mirovê bexdayê li dergeh xist keçapa yê şamî jêre vekir , piştî firavîn xwarin mirovê bexdayê ji ê şamî re got : ez bi wî nan û xwê ya dinabera min û te de tu daxwaza min venegerînî!
- ew zerya dergeh vekirî kî bû ?
- Got : keçapa min e!
- got : ez dixwazim bibe hevjîna min!
-ê şamî go : ew ji tere ye.
Yê bexdayê tevî bûka xwe çûn bexdayê da li wir bijîn.
Piştî çend salan , dayîka yê şamî koça dawî kir û hejar bû mala xwe firoşt da bi buhayê wê jiyana xwe dewam ke , dema hidik pere pêre man , biryar da biçe cem dost û mirovê xwe yê li bexdayê, dema geha wir zanî ku mirovê wî bûye ji zengîntirîn kes li bexdayê û bûye xwedî koçk , berê xwe da koçka wî û ji berdesta wî xwest da dost û mirovê xwe bibînî ...
Berdesta wî çû hindur û tûrikekî ji pereyên şêr dayê!
- jêre got : ez dixwazim dostê xwe bibînim û tûrikê pereyê zêr avête xwarê lehê pereyê zêran belav bûn û vegera , dilopên mezin ji rondikan di çavên wî de man...
Mirovê şamî xwe bê pere dît buhayê riya vegera şamê jî pêre nema , di çû mizgevtan şev diraza .
Mirovekî temen dirêj hate cem wî li rewşa wî pirsî !
jêre got : pariyê devê min jî bi dest min nakeve!
Kesê temen dirêj jê re got : çima tu di karê bazirganiyê de? Û ew fêrî bazirganiyê û qulûqewêrê kir û daxwaziyên bazarê û her tiştên pêve girêdayî ku sûdê bighêniyê di karê wî de ...
mirovê şamî piştî sê salan ji kar di bazara bazirganiyê bû ji zengîntirînbazirganiyê bexdayê, û koçkeke weke we tune li bexdayê avakir !
Pîreke temen mezin hat ji kesê şamî xwest kar bikî di koçka wî de beramber xweykirna wê!
bierênî daxwaza wê bicî kir û pîrê jêre bû dayîkeke rast.
Pîrê jêre got : keçkeke hejar dixwaze li vir kar bikî , daxwaza wê erênî kir gorî dilê xwe yê pak , pîrê derdora keçikê diçû û dihat ew xweşik dikir û cil û bergên nû lê dikirin û pora wê dihûna ta dilê mirovê şamî pêve hate girêdan û daxwaza hevjîniya wê kir û pîrê dinavbera wande rê asan dikir , roja dîlanê li bexdayê pejirand..
Di roja xuya de mirovê bexdayî derbasî hundirê koçka kesê şamî bû!
Yê şamî jêre got : ez hatime seredana te û te berdesta xwe tevî tûrikê pereyê zêr şand weke ku ez kesekî parsek bim û niha te çi dive!
Kesê bexdayî : min di pencerê re rewşa tu pê hatî vir dît , min ji te re pere şandin da tu xwe bi rêk û pêk kî pêşiya keçapa xwe ye te ji min re kire hevjîn û tu jê hez dikî û dema min dît kû rûpela te nehişt tu pereyan bibe ez ketime di rewşeke matmayî ka ez çi ji bo te bikim !!
- pa tu dizanî ew kesê temen mezin yê tu fêrî bazirganiyê kirî bavê min e!
- ew kesa temen mezin ya berdestiyê dikoçka te de dikî dayîka min e!
Û ez îri hatime da şahiya xwîşka xwe amade bim!
Bi destê xwe nîşan da keçapa yê şamî û du zarokên xwe derbas bûn û li rex lingê kurapê xwe rûnişt û kesê bexdayî jî tevî rûniştina wan bû , yê şamî jî bi wan re rûnişt , wê çaxê yê bexdayî nîv nan ji berîka xwe derxist û bi tevan re hevpar kir û xwarin...
Ev e çîroka : "nan û xwê".